مهارت یادگیری یکی از مهارتهای نرمی است که شاید در گذشته با تعبیری متفاوت از آن یاد میشد. در واقع در گذشته میزان یادگیری اشخاص را پارامتری متاثر از میزان بهره هوشی وی می دانستند و در صورتی که فرد توان یادگیری خوبی داشت از وی به عنوان فردی باهوش یاد میشد. داما امروزه می دانیم که این تعریف برای «مهارت یادگیری» تعریف دقیقی نیست و باهوش بودن افراد لزوما به معنی توانمندی در یادگیری نخواهد بود.

تعریف یادگیری (learning)

متاسفانه تعریفی واحد که دانشمندان و افراد حاذق آن را بپذیرند برای یادگیری وجود ندارد. یادگیری در حوزه های مختلف تعاریف مختلفی دارد، مثلا روانشناسان رفتارگرا، یادگیری را به عنوان تغییر رفتار بر اثر تغییرات محیطی تعریف میکنند. بنابراین اگر یادگیری به تغییر رفتار منتهی نشود، نمیپذیرند که یادگیری اتفاق افتاده است. البته میتوان تا حدی مطمئن بود که این تعریف در حوزه های مختلف مورد تایید قرار گیرد زیرا انتظار می رود که یادگیری در هر شخص منجر به تغییری در رفتار و عملکرد وی باشد و هیچکس به یک کارمند یا نیرو یا مدیر، به خاطر سفرهای ذهنی بدون نتیجه بیرونی، پاداش و حقوق نمی دهد.

یک روانشناس و همکارش به نام هیلگارد و مارکوس تعریفی از یادگیری دارند که لازم است در اینجا اشاره ای به آن داشته باشیم:

« یادگیری عبارت است از تغییرات نسبتاً پایدار در رفتار بالقوه فرد كه در اثر تجربه حاصل می شود»

با این تعریف میتوان انتظار داشت، هر تغییر رفتاری در اشخاصی که در حال فراگیری یک موضوع هستند لزوما به معنی یادگیری نیست و تغییراتی که پایدار نیستند را نمیتوان به عنوان یادگیری در نظر گرفت.

عوامل موثر بر یادگیری

یادگیری مانند مهارت های دیگر، نیاز به تمرینهایی دارد تا در اشخاص نهادینه شود و بصورت یک رفتار پایدار درآید. در زیر برخی از عوامل موثر بر یادگیری را مرور خواهیم کرد:

1. یادداشت کردن:

همانطور که در کلاس درس و هنگام تدریس اساتید، از صحبت های آنها نت برداری میکنیم، نت برداری از کتابی که میخوانیم، مستندی که میبینیم و ... میتواند به یادگیری و عدم فراموشی مطالب کمک بزرگی نماید. البته توجه داشته باشید یادداشت کردن به صورت یک نقشه مفهومی (concept map)  باشد  تا با خواندن آن بتوانید روابط میان اجزای یک مفهوم را بخوبی یاداوری کرده و مطالب را سازماندهی کنید. در واقع در نقشه مفهومی، مطالب بصورت منظم و دسته بندی شده یادداشت می شود تا یادگیری بهتر انجام شود.

1. تمرین و تکرار

شاید این ضرب المثل را شنیده باشید: «کار نیکو کردن از پر کردن است». در واقع این یک مثال درست برای یادگیری مناسب است که اگر به دنبال یادگیری مفهوم یا مهارتی هستیم با تمرین و تکرار میتوانیم یک مهارت پایدار به دست آوریم.

1. توجه به مغز

مغز به عنوان کانون یادگیری است و برای اینکه بتواند عملکرد خوبی داشته باشد بایستی از آن به خوبی محافظت کرد. به عنوان مثال خواب کافی، تغذیه مناسب، دوری از استرس و هیجانات منفی، ورزش و ... میتواند مغز را در شرایطی مناسب برای یادگیری قرار دهد.

1. انگیزه برای یادگیری

داشتن انگیزه در هر کاری یک اصل بسیار مهم است که در یادگیری نیز مورد توجه می باشد. بدون انگیزه، شور و اشتیاقی برای یادگیری مفهومهای جدید و تمرین برای یادگیری پایدار از بین رفته و شخص فقط انرژی و امکانات خود را به هدر می دهد و به خروجی و دستاورد قابل توجهی دست نمی یابد.

جمع بندی

در دنیای امروز، مهارت های فردی بسیار مهمتر از میزان بهره هوشی است و مهارت یادگیری یکی از مهمترین مهارتهایی است که امروزه میتوان میزان توانمندی افراد را با این پارامتر سنجید.

باید توجه نماییم در شرایطی که هر یک از ما باید خود، مسئولیت جستجو و جذب دانش مورد نیاز را بر عهده بگیریم، کسانی موفق‌تر هستند و می‌توانند نسبت به دیگران متمایز باشند که از نظر مهارت یادگیری، در سطحی بالاتر از دیگران قرار بگیرند.

یادمان باشد که یادگیری، یک رویداد پیچیده‌ و غیرقابل درک ذهنی نیست؛ بلکه یک مهارت است که با تمرین و تکرار، بهبود پیدا می‌کند.

با نگاهی بر سایت متمم

نویسنده: مرضیه طاهری